Dijital çağın yeni e-nazar boncukları: Emojiler

Sosyal medya, anneliğin yeni vitrinine dönüşürken, birçok anne bebeklerinin yüzünü emojilerle kapatıyor. Yaşar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Pelin Aytemiz Karslı, bu tercihin, bazen mahremiyet, bazen de nazara karşı dijital bir savunma amacı taşıdığını söyledi.
Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Pelin Aytemiz Karslı, "Göz Değmesin Diye: Instagram’da Annelik, Mahremiyet ve Nazar" konulu araştırmasında, Instagram’da annelerin bebek fotoğraflarını paylaşırken yüzlerini emojilerle kapattıkları görsel kompozisyonların anlamlarını ele aldı. Özellikle dijital bir nazar boncuğu işlevi gören emojiler üzerinden, anneliğin dijital temsili ile geleneksel nazar inanışının nasıl iç içe geçtiğini inceledi. Bu araştırması için yürüttüğü dijital etnografi kapsamında 65 Instagram profili analiz etti. Ayrıca araştırmanın devamı olarak 110 anne ile anket çalışması gerçekleştirdi.
Doç. Dr. Pelin Aytemiz Karslı’ya göre annelerin paylaşımlarında emoji kullanması, yalnızca gizliliği sağlama amacı taşımıyor. Aynı zamanda eski inançların dijital bir yorumu niteliği taşıyor. Emoji, inancın güncellenmiş hali olarak karşımıza çıkıyor.

Sembolik koruma
Görsel etnografi temelli araştırmasında, annelerin görünürlük ile mahremiyet arasında kurdukları hassas dengeyi ve dijital annelik deneyimi ile geleneksel inanışlar arasındaki müzakere süreçlerini inceleyen Doç. Dr. Aytemiz Karslı, "Bu paylaşım biçiminin yalnızca nazar inancına değil, aynı zamanda dijital varlık ve görünürlükle ilişkili bir alan mücadelesi olduğunu düşünüyorum. Aynı zamanda inancın güncellenmiş hali. Bebeklerin yüzüne koyulan gülen yüzler, kalpler ya da çiçek emojileri, sembolik bir koruma görevi görüyor" diye konuştu.

Nazardan korunmada dijital evrilme
Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aytemiz Karslı sözlerini şöyle sürdürdü: "Bazı anneler ise emoji kullanma tercihini çevresel faktörlerden kullandıklarını söylüyor. Sosyal medya takipçilerinden gelen "Göz değmesin", "Maşallah" gibi yorumlar da bu tercihte etkili oluyor. Bu durum anneler için aynı zamanda bir iç rahatlatma yöntemi. Anneler paylaşmak istiyor çünkü hatıralar birikiyor. Ama bir yandan da ‘ya biri kötü niyetle bakarsa?’ diye ikileme düşüyor. Bu noktada bebeklerinin yüzünü emojiyle kapatan anneler, hem geleneksel inançları hem de modern gizlilik kaygılarını bir arada yaşıyor. Bu davranış, kültürel mirasın sosyal medya üzerinden nasıl evrildiğini gözler önüne seriyor."